• Արդահանի մարզ, Ծովակ լիճ
• Անիի պարիսպներ, փողոցներ, շենքեր, եկեղեցիներ
• Մայր Տաճար- Սուրբ Փրկիչ- Առաքելոց- Տիգրան Հոնենց- Գագիկաշեն
• Իգդիր. Արարատի տեսարան
• Բայազետ. Դարոյնքի բերդ, Իսհակ փաշայի պալատ

Վաղ առավոտյան Երևանից կուղևորվենք դեպի Բավրա` հայ-վրացական սահման: Կանցնենք Գյումրիով, ապա կհատենք սահմանը և կմտնենք Ջավախք: Ջավախքում մի փոքր հանգիստ առնելուց հետո կշարունակենք ճանապարհը դեպի վրաց-թուրքական սահման: Հատելով սահմանը` կճանապարհվենք Արդահանի մարզով, կանգառ կանենք գեղեցիկ բարձրադիր Ծովակ կամ Չըլդըր լճի ափին: Կարսի բարձրավանդակով կընթանանք դեպի Անի: Աառասպելական Անին 9-11-րդ դարերի Հայոց թագավորության հզոր մայրաքաղաքն էր, որն անվանում էին “հազար ու մի եկեղեցիների քաղաք”:
Շրջելով Անիում կտեսնենք միջնադարյան զորեղ պարիսպներ և աշտարակներ, փողոցներ, շքեղ տաճարներ. ✝️ Մայր Տաճար, Սբ. Ամենափրկիչ, Տիգրան Հոնենց, Գագիկաշեն, Սբ. Առաքելոց, Աբուղամրենց, որոնք հազարամյակ անց դեռ կանգուն են մնացել: Անիից դուրս գալով կանցնենք Կաղբն ու Արաքսի կամուրջը, կիջնենք Արարատյան դաշտավայր՝ Իգիդիր, կշարունակենք ճանապարհը դեպի Բայազետ: Բայազետում մեր ծրագրում է Արշակունյաց Դարոյնք անառիկ ամրոցը (1-5-րդ դդ.): Այն ժամանակին ծառայել է որպես հարստության գանձարան և թագավորական ընտանիքի ապաստարան: Բերդի դիմաց կտեսնենք նաև Իսհակ փաշայի շքեղ պալատը (17-18-րդ դդ.), մի համալիր, ուր միահյուսված են պարսկական, արաբական և հայկական ճարտարապետական ոճերը: Գիշերակաց Բայազետում:

• Վանա ծով, Վան քաղաք
• Աղթամար կղզի, Սուրբ Խաչ եկեղեցի
• Վանի բերդ, Մհերի դուռ, Վանա կատուներ
• Թոնդրակի և Տավրոսի լեռներ
• Բերկրիի ջրվեժ

Առավոտյան հավերժական ձնով պատված հսկա Արարատը կողջունի մեզ... կվայելենք չրկրկնվող այդ տեսարանն ու կշարժվենք դեպի Վան-Վասպուրական աշխարհ: Ճանապարհը կանցնի Թոնդրակի լեռնանցքով (Ծաղկանց լեռնաշղթա) ու Թոնդրակ-Թոնդուրեկ հրաբխի լանջերով: Կանգ կառնենք և կհանգստանանք գեղատեսիլ Բերկրիի ջրվեժի մոտ, ապա կուղևորվենք դեպի Վան: Վան քաղաքում կանգ կառնենք Սասնա Ծռեր էպոսի Փոքր Մհերի ժայռափոր դռան մոտ: Վանում կայցելենք Տուշպա/Վան բերդ (9-րդ դար մ.թ.ա.), ուր պահպանվել են Սարդուրի և Երևանը հիմնադրած Արգիշտի արքաների տպավորիչ սեպագրերը և դամբարանը:
Ապա կմեկնենք Ոստան-Գեվաշի մոտ գտնվող նավամատույց և կնավարկենք Աղթամար` փիրուզե լճում մի գեղեցիկ կղզի, ուր գտնվում է իր նմանը չունեցող ❤️ Սուրբ Խաչ եկեղեցին (10-րդ դար): Սուրբ Խաչը համարվում է միջնադարյան հայ և համաշխարհային հոգևոր ճարտարապետության գլուխգործոց, այն պատված է Աստվածաշնչյան թեմաներին նվիրված հրաշալի որմնաքանդակներով, իսկ ներսի կողմից` գեղեցիկ որմնանկարներով: 2010 թվականից Խաչվերաց տոնից առաջ այստեղ Սուրբ Պատարագ է մատուցվում` մեկ դար անց Արևմտյան Հայաստանում:
Աղթամարում կհանգստանանք և կվայելենք Վանա լճում լողալու հաճույքը, ցանկացողները կարող են սուրճ կամ թեյ վայելել նշենիների տակ գտնվող գողտրիկ սրճարանում: Ճաշին կհամտեսենք հայտնի Վանա տառեխը, որը լճում ապրող միակ տեսակի ձուկն է: Ապա կանցնենք Տավրոսի լեռները, Դատվան քաղաքը, Նեմրութ լեռան ստորոտը և կհայտնվենք Մուշում: Գիշերակաց Մուշի հյուրանոցում:

• Մուշ քաղաք, հին Մուշ, Սբ. Մարինե եկեղեցի
• Մշո դաշտ, Արածանի-Արևելյան Եփրատ, Սուլուխի կամուրջ
• Մշո Սուլթան Սուրբ Կարապետ
• Բինգյոլի լեռներ, Էրզրում (Թեոդուպոլիս, Սանասարյան), Բասեն, Հովվի կամուրջ, Արաքս
• ԿԱՄ Ալաշկերտ, Մանազկերտ, Բուլանըխ, Նազիկ լիճ
• Սարիղամիշի լեռներ և անտառներ

Առավոտյան կայցելենք Մուշի հին թաղամասի Սբ. Մարինե եկեղեցու կիսավերակը, որտեղից երևում է հայկական գերեզմանոցը, ուր ասում են թե՝ գտնվում էր նաև Գևորգ Չաուշի գերեզմանը: Ապա կիջնենք Մշո դաշտ, Եփրատ-Արածանի գետի մոտ, ուր կտեսնենք հայտնի Սուլուխի կամուրջը, հայդուկապետ Գևորգ Չաուշի նահատակման վայրը: Կանցնենք Մշո դաշտով և կբարձրանանք Հավատամքի լեռներ, ուր գտնվում են անջնջելի տպավորություն թողող Մշո Սուլթան Սբ. Կարապետ վանքի ավերակները: Մշո դաշտից Բինգյոլի լեռներով կուղևորվենք դեպի հյուսիս՝ Բարձր Հայք: Կարին-Էրզրում, տեսնենք Թեոդուպոլիս ամրոցը, Սանասարյան վարժարանի շենքը, Չիֆթե Մինարե մեդրեսեն: Էրզրումից կշարժվենք դեպի Բասեն քաղաք, ճանապարհից ոչ հեռու կտեսնենք Բասենի հին բերդը կամ Հասան Քալան: Կանցնենք այն և կանգ կառնենք գեղեցիկ Հովվի կամրջի մոտ, ուր խառնվում են Արաքս և Մուրց գետերը: Ապա Արաքսի հոսանքով և Կարմիր Փորակի լեռներով կճանապարհվենք դեպի Սարիղամիշ: Գիշերակաց հյուրանոցում Սարիղամիշում կամ Կարսում:
ԿԱՄ
Մշո դաշտից, Արածանիից արևելք կշարժվենք դեպի Նազիկ լիճ, Բուլանըխ, Մանազկերտ, Ալաշկերտ: Բուլանուխն անցնելով կկանգնենք և կվայելենք լեռների մեջ թաքնված զմրուխտյա Նազիկ և Խաչլի լճերն իրենց ամբողջ գեղեցկությամբ: Ապա նախկինում հայաբնակ գյուղերով ճանապարհը կհասցնի Մանազկերտի դաշտ և հրաշալի պահպանված բերդ: Այնուհետև Սիփան լեռան ստորոտով կհասնենք Բադնոց և Դութաղ գյուղեր և Արածանիի կիրճով Բագրևանդ: Բագրևանդով անցնում ենք Ձիրավի դաշտի մոտով, ուր 371 թ. Պապ թագավորը և Մուշեղ Մամիկոնյանը պարտության մատնեցին պարսից զորքը: Ձիրավի դաշտից ճանապարհը կբերի Ալաշկերտ, ապա Ալաշկերտի դաշտով Երասխաձոր և Սարիղամիշ: Գիշերակաց Սարիղամիշում կամ Կարսում:

• Կարս քաղաք և Կարսի բերդ
• Վարդանի կամուրջ
• Չարենցի տան ավերակներ
• Կարսի Սբ. Առաքելոց եկեղեցի

Պտույտ Սարիղամիշում, ուր պահպանվել են անցած դարից յուրատատուկ շինություններ: Հաճելի են Սարիղամիշի անտառների անկրկնելի օդն ու զովությունը: Այստեղից կշարունակենք ճանապարհը դեպի Բագրատունյաց մայրաքաղաք Կարս: Կզբոսնենք քաղաքում, կտեսնենք 19-20-րդ դդ. հայերի կառուցած դեռևս կանգուն գեղեցիկ շենքերը, որոնք իրենց ճարտարապետությամբ հիշեցնում են Գյումրին: Ցանկացողները կբարձրանան ✔️ Կարսի բերդ՝ Բագրատունիների թագավորանիստը: Կտեսնենք ազդեցիկ Սբ. Առաքելոց եկեղեցին՝ կանգուն դեռևս 10-րդ դարից: Կքայլենք միջնադարյան Վարդանի կամրջի վրայով և հին բաղնիքների մոտով կհասնենք Եղիշե Չարենցի տան ավերակների մոտ:
Այստեղից կշարժվենք դեպի թուրք-վրացական սահման: Վրաստան կմտնենք, Ջավախքում կճաշենք, կշարունակենք ճանապարհը դեպի Բավրա՝ կանցնենք սահմանը: Կժամանենք Երևան՝ վառ տպավորություններով և զգացողություններով հարստացած, որոնք մեզ մոտ ապագայում նորից կտանեն հայրենի երկիր: