• Ջավախք, Ծովակ լիճ, Արդահանի մարզ
• Մայրաքաղաք Անի. Սմբատաշեն և Աշոտաշեն պարիսպներ
• Մայր Տաճար, Սուրբ Ամենափրկիչ, Տիգրան Հոնենց
• Առաքելոց, Գագիկաշեն, Աբուղամրենց եւ այլ կառույցներ
• Անցում Կողբով և Իգդիրով, Բայազետ

Վաղ առավոտյան Երևանից կուղևորվենք դեպի Բավրա` հայ-վրացական սահման: Գյումրին անցնելով՝ կմոտենանք Բավրա գյուղին, կհատենք սահմանը և կմտնենք Ջավախք: Պատմական Գուգարք նահանգի մաս կազմող Ջավախք աշխարհը հայտնի է յուրօրինակ գեղեցիկ բնությամբ, լեռներով, դաշտերով ու զուլալ ջրերով, որոնց ուղեկցությամբ էլ ճանապարհը կշարունակենք դեպի վրաց-թուրքական սահման: Հատելով սահմանը` կշարունակենք մեր ուղևորությունն Արդահանի նահանգով: Մինչև թագավորանիստ Կարս հասնելը՝ կկանգնենք և կհանգստանանք Հայկական լեռնաշխարհի գեղեցիկ լճերից մեկի՝ Ծովակն Հյուսիսո կամ Չըլդըր լճի մոտ: Հանգստանալուց հետո կշարժվենք դեպի Կարսի սարահարթ, ապա մայրաքաղաք ⛪️ Անի:
Անին 9-11-րդ դարերի Հայոց թագավորության ամենահզոր մայրաքաղաքն էր, որն անվանում էին "հազար ու մի եկեղեցիների", "քառասուն դռների" քաղաք: Շրջելով Անիում` կտեսնենք միջնադարյան զորեղ պարիսպներ և աշտարակներ, շքեղ տաճարներ. հզոր Մայր Տաճար, Անիի խորհրդանիշ դարձած կիսած Սբ. Ամենափրկիչ, որմնանկարներով հարուստ Տիգրան Հոնենց, եզակի հատակագծով Գագիկաշեն, ինքնատիպ Սբ. Առաքելոց, կտեսնենք նաև փողոցներ, մինարեներ, կամուրջ, ձիթհան, բաղնիք: Նույնիսկ այսօր՝ ավերակ վիճակում Անին ճափազանց հարուստ է և խիստ տպավորիչ... Անիից դուրս գալով` կշարունակենք ճանապարհը դեպի հարավ, կանցնենք Արաքսը, ուր մի պահ կանգ կառնենք մայր գետին մոտենալու համար, ապա Կողբը, Իգդիրը և կհասնենք Բայազետ: Գիշերակաց հյուրանոցում:

• Վանա լիճ և քաղաք
• Աղթամար կղզի, Սուրբ Խաչ եկեղեցի
• Վանի բերդ, Մհերի դուռ
• Վանա կատուներ, Վանա տառեխ
• Բերկրիի ջրվեժ, Թոնդրակի լեռնանցք
• Արարատ լեռան տեսարան

Առավոտյան Բայազետից կբացվի Արարատ լեռան չքնաղ տեսարանը հակառակ (հարավային) կողմից: Անցնելով Ծաղկանց լեռները Թոնդրակ հրաբխի հանգած լավայի մոտով կիջնենք Վան-Վասպուրական աշխարհ: Առաջին կանգառը կլինի գեղատեսիլ Բերկրիի ջրվեժը, որը գտնվում է պատմական Առբերանի գավառում: Ապա Վան քաղաքն է, Փոքր Մհերի ժայռափոր դուռը, որ գրեթե 3 հազար տարվա պատմություն ունի: Հաջորդը Վանի բերդն է, մեր առաջին մայրաքաղաքը հիմնված 9-րդ դարում մ.թ.ա.: Միջնաբերդում պահպանվել են Սարդուրի և Երեւանը հիմնող Արգիշտի արքաների տպավորիչ սեպագրերը և դամբարանը: Այստեղից չտեսնված տեսարան է բացվում նոր քաղաքի և հին քաղաքամեջի վրա, իսկ Վանա լճի պատկերը աննման է... Քիչ հեռու կայցելենք հուշանվերների խանութ և բուծարան, ուր ապրում են Վանա սպիտակամազ գեղեցիկ կատուները, որ առավել հայտնի են իրենց տարբեր գույնի՝ դեղին և կապույտ աչքերով:
Այնուհետև Վանա լճի գեղեցիկ տեսարանը վայելելով կհասնենք նավամատույց և կնավարկենք դեպի ⛴ Աղթամար` փիրուզե լճում մի գեղեցիկ կղզի, ուր գտնվում է իր նմանը չունեցող Սուրբ Խաչ եկեղեցին (10-րդ դար): Սուրբ Խաչը համարվում է միջնադարյան հայ և համաշխարհային հոգևոր ճարտարապետության գլուխգործոց, այն պատված է Աստվածաշնչյան թեմաներին նվիրված հրաշալի բարձրաքանդակներով, իսկ ներսի կողմից` գեղեցիկ որմնանկարներով: 2010 թվականից սկսած Խաչվերաց տոնի նախօրեին այստեղ Ս. Պատարագ է մատուցվում` մեկ դար անց Արեւմտյան Հայաստանում: Աղթամարում կհանգստանանք և կվայելենք Վանա լճում լողալու հաճույքը: Կղզում մի գողտրիկ սրճարան էլ կա, ուր նույնպես կարելի է նստել և վայելել այս չքնաղ պահն ու միջավայրը: Քիչ անց՝ ճաշին, նավամատույցի մոտի ռեստորանում կհամտեսենք հայտնի Վանա տառեխը, որը լճում ապրող միակ տեսակի ձուկն է: Վանի հրաշքները բացահայտելուց հետո Բայազետ վերադառնալու ժամանակն է:
ԿԱՄ տուրը լրացուցիչ վճարով ընդլայնելու դեպքում Ախթամարից կշարունակենք ճանապարհը դեպի արևմուտք, կանցնենք Դատվան քաղաքը, Նեմրութի ստորոտով կիջնենք Մշո դաշտ, ուր մեզ կսպասի անուշ Մուշը: Գիշերակաց հյուրանոցում:

• Կարս քաղաք և բերդ, Վարդանի կամուրջ
• Սբ. Առաքելոց եկեղեցի, Չարենցի տան ավերակներ
• Ընդլայնված տարբերակով նաև. Մուշ քաղաք և Մշո դաշտ
• Արածանի և Սուլուխի կամուրջ
• Խնուսի շրջան և Բինգյոլի լեռներ
• Բասենի դաշտ, Հովվի կամուրջ, Սարիղամիշի անտառներ

Մեր ուղևորության վերջին՝ երրորդ օրը մեզ սպասում է Կարսի ծրագիրը: Առավոտյան կճանապարհվենք Կարս, որն իր ուրույն ռուս-հայկական ճարտարապետական դիմագծով այսօր Թուրքիայի ամենագրավիչ քաղաքն է: Կտեսնենք բազմաթիվ գեղեցիկ շենքեր, Կարսի ազդեցիկ միջնաբերդը՝ Բագրատունիների նստավայրն իր աշտարակներով և զորանոցներով, Եղիշե Չարենցի այդքան գունեղ ներկայացված "Վարդանի" կամուրջը և Կարս գետը, և իհարկե այն վայրը, ուր հենց իր՝ Չարենցի տունն էր գտնվում: Բերդի տակ արդեն հազար տարի հզոր և հպարտ կանգնած է Սուրբ Առաքելոց եկեղեցին (10-րդ դար)՝ այն թեև մզկիթի է վերածված, բայց դա սոսկ ձև է և ոչ բովանդակություն...
Կարսի տեսարժան վայրերը տեսնելուց հետո կշարժվենք դեպի թուրք-վրացական սահման: Կմտնենք Վրաստան, Ջավախքում կընթրենք և կշարունակենք երթուղին դեպի վրաց-հայկական սահման: Երեկոյան կժամանենք Երևան:
Տուրը լրացուցիչ վճարով ընդլայնելու դեպքում Մուշի հյուրանոցում արթնանալուց և նախաճաշելուց հետո կայցելենք մի շարք նշանավոր վայրեր: Նախ Մուշի հին թաղում կայցելենք Սուրբ Մարինե եկեղեցու կիսավերակը, որի դիմացի բլրի վրա դեռ կարելի է նշմարել հայկական ավիրված գերեզմանատան քարերը: Քաղաքից կիջնենք դեպի Մշո անուշ ❤️ դաշտ, Տարոնի զարդ, որն առատորեն սնում է առասպելական Արածանին՝ Արևելյան Եփրատը: Ահա և նշանավոր Սուլուխի կամուրջը, ուր իր հերոսական մահկանացուն կնքեց ֆիդայապետ Գևորգ Չաուշը:
Մշո դաշտին հրաժեշտ տալով՝ կելնենք դեպի Վարդո, Խնուս և Բինգյոլի լեռներ, ապա կիջնենք Բասենի դաշտ՝ որով անցնում է Էրզրում-Կարս ճանապարհը: Այստեղ միախառնվում են Արաքս և Մուրց գետերը, և հենց դրանց վրա դարեր առաջ կառուցվել է գեղեցիկ Հովվի կամուրջը: Դեպի արևմուտք արդեն Սարիղամիշի լեռներն ու անտառներն են, ապա նաև Կարսը, ուր մեզ սպասում է վերոհիշյալ Կարսի ծրագիրը: Ի վերջո բռնում ենք վերադարձի ճանապարհը: Երեկոյան ուշ հասնում ենք Երևան՝ վստահաբար նորից վերադառնալու սպասումով: